Als wildernisgids ben je altijd op vakantie

Northern Pioneers bestaat in 2023 tien jaar. Ter gelegenheid daarvan nemen we je mee langs de mooie en soms roerige momenten in ons bestaan en geeft Tom een inkijk in zijn werk als wildernisgids.

Als wildernisgids zit je veel in het buitenland. Bijna altijd in fraaie, paradijselijke natuurgebieden. Buitenstaanders associëren zulke omgevingen met vakantie. Ik krijg wel eens de vraag of mijn werk ook een beetje als vakantie voelt. Voor ik deze vraag met ja of nee ga beantwoorden, zal ik eerst een inkijk geven in wat er zoal bij het werk van een wildernisgids komt kijken.

👀 Lang geleden. Vakantie. Mijn tweede wildernistrekking door IJsland. De avond voordat een zware storm overtrok die mij de hele nacht wakker hield. Mijn Perry-tentje van 150 gulden heeft het gehouden. De kapitale expeditietent van mijn buren niet 🤔

Expeditie Robinson

Wat doet een wildernisgids nou eigenlijk? Als ik vertel dat ik wildernisgids ben, word ik wel eens vragend aangekeken. Leg ik vervolgens uit dat ik mensen meeneem op rugzaktrektochten door de wildernis en ze daar o.a. overlevingstechnieken leer, dan valt het kwartje: “O, Expeditie Robinson”. Voor de gein zeg ik dan: “Zoiets ja, maar dan echt”.

Reisleiders, reisbegeleiders, toergidsen, natuurgidsen en berggidsen zijn bij de meeste mensen wel bekend. De wildernisgids minder. Al die leiders en gidsen hebben hun eigen specialisme. Dat van de wildernisgids is, je raadt het al, de natuurlijke wildernis.

👀 Opleiding tot wildernisgids, level 1, Canada (CSWI). Tijdens de 24-uurs solodropping moest ik mijn kamp maken en een lean-to bouwen om onder te slapen. Ik zat midden in grizzlygebied en kon dus gelijk de geleerde beerprotocollen toepassen.

Duizendpoot

Eigenlijk kan iedereen zichzelf wildernisgids noemen, want het beroep is niet beschermd. Of je op pad gaat met een professional of een zelfbenoemde gids, is dus iets om op te letten. Er bestaan erkende opleidingen tot wildernisgids of een daarop lijkend beroep. Ook is er een internationale beroepsvereniging voor wildernisgidsen (Wilderness Guides Association – WGA). Daar kun je lid van worden als je aan bepaalde eisen voldoet.

Als wildernisgids moet je van veel markten thuis zijn. Je hebt bijvoorbeeld inzicht nodig in de (typen) gebieden waarin je gidst. Voordat je daar met groepen naar toe gaat, moet je er zelf vaak zijn geweest om te weten wat je er kunt verwachten. Daarnaast zul je kennis moeten hebben van navigatie, overlevingstechnieken, wildernis-EHBO, het weer, groepsdynamiek en omgang met mensen van diverse pluimage. Probleemoplossend en flexibel kunnen werken is een onmisbare skill. Werkervaring is ook niet onbelangrijk.

👀 De cursisten zijn voor zichzelf bezig. Even een momentje.

Er horen ook minder spannende onderwerpen bij. Een daarvan is wet- en regelgeving. Bied je zelf reizen aan, dan moet je bijvoorbeeld wettelijk zijn aangesloten bij een reisgarantiefonds voor de financiële bescherming van je klant. En wil je in het buitenland met je groep wildkamperen of vuur maken in de natuur? Dan zijn daar zeker regels voor. Voor sommige activiteiten heb je zelfs een vergunning nodig. Ook de verzekeringen mag je niet vergeten. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor je klanten.

Het werk vraagt fysiek veel van je en je conditie moet dus op peil zijn. Om dagen achtereen met een rugzak van meer dan 20 kilo te kunnen lopen, heb je uithoudingsvermogen en kracht nodig. Je fitheid moet bovengemiddeld zijn, zodat je ook na een vermoeiende loopdag nog op onverwachte situaties kunt inspelen.

👀 Per was een Amsterdammer van 72. We ontmoetten hem in een Noorse berghut toen we op een wintertrekking waren. Een bijzondere verschijning met zijn skistokken en skibril uit de jaren 70 van de vorige eeuw, de gaten in zijn donsjas afgeplakt met ducttape. Duurzamer kom je ze niet tegen. Hij was op ski’s naar de berghut gekomen. Maar door het slechte weer en de ijzige ondergrond durfde hij niet meer terug de berg af. Na een paar dagen in de hut te hebben doorgebracht, besloot hij het er toch op te wagen. Helemaal alleen. Zijn insteek: “Als ik hier in de sneeuw sterf en ze vinden me in het voorjaar terug, heb ik een mooi leven gehad”. Wij vonden dat het nog niet zijn tijd was en adviseerden hem de volgende dag met ons terug te gaan. Dat deed hij gelukkig en we namen hem op sleeptouw. Zijn ski’s op een van onze pulka’s gebonden, hij tussen ons in op zijn lompe skischoenen die hem in elk geval wat grip gaven. We moesten door een sneeuwstorm terug. Puur op gps. Als we 10 meter zicht hadden, was het veel. Het was wel duidelijk dat Per dat alleen niet was gelukt. Hij was ons achteraf enorm dankbaar. En vond ons bovendien de beste bushcrafters die hij ooit had ontmoet 😊.

Van hobby tot idee tot werkelijkheid

Meer dan 20 jaar geleden heb ik voor het eerst een wildernistrektocht gelopen. Dat was in IJsland. Daarna heb ik in mijn vakanties trekkings en hikes gemaakt in Frankrijk, Slowakije, Italië, Noorwegen en Zweden. Met Sandra en ons gezin hebben we trekking-, kano- en hikingvakanties gedaan in o.a. Zweden, de Franse Pyreneeën, Italië en Nederland. Meestal namen we dan ook de honden mee.

👀 Kanotrektocht in Zweden met ons gezin. Ook de honden gingen mee.

Voordat ik plannen had om er mijn werk van te maken, ben ik voor de hobby een opleiding tot wildernisgids gaan volgen. Die vond plaats in Nederland, Frankrijk en Canada. Tijdens deze opleiding heb ik veel geleerd over overlevingstechnieken en navigatie. Omdat de winter mijn favoriete seizoen is, heb ik een paar jaar later in Canada een wintertraining gevolgd.

👀 Opleiding tot wildernisgids, level 2, Canada – wintertraining (CSWI).

Met deze opleidingen en mijn eigen ervaring op zak, besloten Sandra en ik op een goed moment de sprong in het diepe te maken en een bedrijf te beginnen. Ik ontwierp een basic website en zette de eerste trekking online. De belangstelling liet niet lang op zich wachten en onze eerste georganiseerde trekking was een feit. Dat gaf een goed gevoel. Commercieel gezien was het minder, want die eerste groep bestond uit slechts 1 deelnemer. 🍾

👀 Onze oude, basic website. Zo passé.

Eigen outdoorbedrijf

Wildernisgidsen kunnen parttime of fulltime in een eigen onderneming of voor een organisatie werken. Ik werk met Northern Pioneers fulltime als wildernisgids. Dat betekent dat ik elk jaar verschillende periodes van meerdere weken in het buitenland zit. Ik werk daar dan gemiddeld 16 uur per dag en de overige uren sta ik in ‘stand-by’ voor de deelnemers. Daarnaast geef ik in Nederland weekend- en dagcursussen en organiseer ik kortere trekkings. Ook thuis gaat het werk dus door.

👀 Voor de cursussen schrijf ik zelf de readers. Sandra doet de proofreading en tekent de illustraties. Ze heeft o.a. dit maankompas ontworpen.

De momenten dat ik niet op pad ben, besteed ik o.a. aan het uitwerken van nieuwe ideeën, het schrijven van readers en blogteksten en het begeleiden van stagiairs. In 2019 heeft Sandra een enorm project op zich genomen: het realiseren van een nieuwe website. In een paar maanden tijd heeft ze zich WordPress eigen gemaakt en een goed werkende website online gezet. Daar zijn we nog steeds erg blij mee. Samen houden we de website up-to-date, doen we de administratie, onderhouden we het contact met deelnemers, maken we nieuwsbrieven en houden we ons bezig met social media.

👀 Hike naar de toppen van de Monti Sibillini in Italië.

Als ik niet bezig ben voor Northern Pioneers, werk ik soms nog als freelance vertaler. Dit beroep deed ik tot een aantal jaren geleden fulltime. Ik vertaal dan Italiaanse, Franse en Engelse teksten naar het Nederlands of schrijf teksten voor o.a. outdoorbedrijven. Dat kunnen handleidingen zijn of productinformatie over outdoorkleding, rugzakken, branders, navigatieapparatuur enzovoorts.

Voor- en napret

Afhankelijk van de cursus of trekking ben ik een of meer dagen bezig met de voorbereiding ervan. Er komt nogal wat organisatie en planning bij kijken om alles goed te laten verlopen.

Zo zal er een hut of camping moeten worden geregeld voor de dag waarop de deelnemers op de plek van samenkomst arriveren. Er moet voeding worden ingekocht. Soms gaan er vegetariërs of veganisten mee of mensen met een allergie. We zorgen dan voor aangepaste maaltijden, zodat ook zij kunnen meedoen. Bij sommige cursussen wordt met kaartmateriaal gewerkt en krijgen de cursisten readers en certificaten. Die moet ik printen, plastificeren en inbinden. Zo zijn er nog allerlei dingen die voor een goed verloop nodig zijn en bij elkaar een hoop tijd kosten.

👀 Als na drie weken Noorwegen het materiaal weer uit de auto komt, wordt alles schoongemaakt, nagekeken en als het nodig is gerepareerd.

Als ik weer thuis ben, is het werk nog niet gedaan. Met goede muziek op, loop ik in mijn schuur alle gebruikte uitrusting na op beschadigingen en defecten. Soms is een reparatie nodig. Branders moeten worden schoongemaakt en alle bestek, pannen en billycans krijgen een wasbeurt om ze van aangekoekt roet te ontdoen. Daarna gaat alles weer netjes en georganiseerd de kast in voor de volgende keer. Ik maak van de meeste trekkings en cursussen foto’s en/of video’s. Die plaats ik als een verslag op social media, o.a. als herinnering voor de deelnemers. Dat kost tijd, maar is erg leuk om te doen en het wordt gewaardeerd.

👀 Een video van deze overlevingscursus op een onbewoond eiland staat op ons Youtube-kanaal.

Een beetje coach

Tijdens mijn solotrektochten ben ik mezelf soms goed tegengekomen in verschillende situaties. Daardoor weet ik wat onze deelnemers tijdens een wildernistocht fysiek en mentaal kunnen doormaken. Het gebeurt wel eens dat een deelnemer erdoorheen zit. Dat kan om allerlei redenen zijn. Achter een huilbui kan meer schuilen dan je in eerste instantie verwacht. Goed luisteren, meedenken en een pas op de plaats maken helpt over het algemeen om iemand een tocht of cursus te laten afmaken. Dat is fijn voor de persoon zelf en voor de groep.

In de jaren dat ik dit werk doe, heb ik mensen hun grenzen zien verleggen en qua zelfvertrouwen zien groeien. Van een oud-cursiste kreeg ik ooit een mail met foto’s over de mooie tochten die ze na een cursus zelfstandig heeft durven maken. Van een andere een trotse app over de wildernistocht van een paar honderd kilometer die ze solo had volbracht. Dat vind ik mooi om te zien en geeft voldoening over mijn werk.

👀 Alleen zijn in een troosteloze omgeving kan bedreigend aanvoelen. Het kan een trigger zijn voor gevoelens van angst, eenzaamheid, neerslachtigheid of droefheid. Weet je in deze troosteloosheid toch iets moois te zien en aan je gevoelens een draai te geven, dan groei je als mens.
Dit meer werd een lichtpuntje in een grijze steenmassa toen het heel even door een zonnestraal werd opgelicht en veranderde in tropisch azuurblauw.

Mens in de natuur

Als wildernisgids kom je in ongerepte gebieden. Soms zijn ze sprookjesachtig door de rijkdom aan bloemen, planten en wilde dieren. Soms troosteloos door eindeloze steenvelden waar bijna niks leeft. Je voelt er de oerkracht van de natuur, je ziet er de overvloed die zij ons kan bieden. Het is hoe dan ook altijd prachtig. Tegelijkertijd besef je hoe weinig wildernis er nog is. En hoe dat komt. Ik probeer daarom natuurbewustwording subtiel in onze cursussen en trekkings te verweven.

Geregeld zie ik mensen in zichzelf gekeerd door de natuur lopen. Ze krijgen weinig mee van wat er om hen heen gebeurt. Bijvoorbeeld het ‘grokgrok’ van een overvliegende raaf of een specht die in een boom hakt. Het wordt niet opgemerkt. Door op kleine dingen te wijzen, probeer ik deelnemers bewuster te maken van wat er allemaal in de natuur leeft en te zien is. Dat maakt een hike door het bos gelijk een stuk spannender dan als je ‘alleen maar bomen’ ziet.

👀 Laika was zich altijd bewust van de natuur en snackte graag een lemming weg. Ze heeft ons vergezeld op veel wildernistrekkings en buitenvakanties. Meer dan 15 jaar een grote vriend door weer en wind. Ze is in 2020 overleden op 17-jarige leeftijd.

Op dag 1 in de wildernis leer ik de mensen kennen op het moment dat ze net uit hun drukke bestaan komen: het laatste werk is snel afgemaakt, de spullen zijn snel gepakt en ze zijn snel vertrokken naar de vakantie in de wildernis. Dat gejaagde van onze maatschappij zit er dan nog volop in. Door het leven in de natuur worden ze onbewust gedwongen om terug te schakelen. Een voorbeeld. Er is geen koffiezetapparaat. Om ’s ochtends koffie te krijgen, moeten ze eerst naar het meer lopen om water te scheppen. Er moet hout worden verzameld en vuur worden gemaakt. Het water moet aan de kook worden gebracht. Dan pas kan er koffie worden gezet.

Zo’n leven waarbij alle vanzelfsprekendheden van thuis weg zijn, dwingt mensen om anders naar dingen te kijken. Terwijl ze op dag 1 nog volop ‘aan’ staan, komt er gaandeweg de week rust over ze. Er ontstaat meer ruimte in hun hoofd. Waar ze in het begin alles nog snel proberen te doen, accepteren ze later dat rustig aan ook snel genoeg is. Tijd wordt minder belangrijk. Ik vind dat mooi om te zien. Ze realiseren zich het zelf ook. “Dat ga ik vanaf nu thuis anders doen”, hoor ik wel eens iemand zeggen. Ik hoop dan stilletjes dat onze maatschappij dat ook toestaat.

👀 Zelfreflectie komt met langere tijd in de wilde natuur zijn.

Gepaste trots en op naar de volgende 10

Ik ben er trots op dat we van Northern Pioneers in 10 jaar tijd een succesvol bedrijf hebben kunnen maken. De start was niet makkelijk. Door de wereldwijde financiële crisis in die tijd was mijn vertaalwerk sterk teruggelopen. We hadden bovendien net een nieuw huis gekocht en door de crisis op de huizenmarkt raakten we het oude huis maar niet kwijt. Een lastige situatie met financiële zorgen.

Door wat geld apart te zetten als het kon, lukte het om stapje voor stapje te investeren in uitrusting, zoals tarps, sneeuwschoenen, messen, firestrikers, kompassen, gps-apparaten en expeditiesledes. De eerste klanten kwamen en als een groep groter werd dan we aan uitrusting hadden, vonden we wel een manier om wat nieuws bij te kopen. Het ging met vallen en opstaan. Soms vroegen we ons af waar we het voor deden, maar we gingen toch door, overtuigd van ons idee. Nieuwe website, nieuwe reizen, nieuwe cursussen. Uiteindelijk liep het lekker en we waren blij dat we hadden doorgezet. Het ging voor de wind.

👀 Een lawinedrie-eenheid voor elke deelnemer. Een flinke uitgave die wel noodzakelijk is om in de winter veilig met je mensen op pad te kunnen.

Toen kwam corona en alles stopte: geen boekingen, veel annuleringen, geen reizen, geen cursussen. Het vertaalwerk van de klanten die ik nog had, liep nog een paar weken door en stopte ook. Drie maanden zaten we thuis. Er was niks te doen. Opnieuw financiële zorgen. Wat gaan we doen? Gooien we alles erbij neer en gaan we in loondienst? Sandra heeft ervoor gekozen om er werk naast te gaan doen. Ze is in coronatijd met een opleiding in de zorg begonnen, daar zochten ze nog helden. Naast haar werk voor Northern Pioneers, werkt ze nu parttime in de zorg.

We zijn in de coronatijd ondanks de lastige situatie blijven doorgaan met het bedenken van nieuwe activiteiten, het verbeteren van de website en al het mogelijke om financieel het hoofd boven water te houden. Uiteindelijk is dat gelukt. Door een beetje vertaalwerk, Sandra’s nieuwe baan en hulp van familie, waar we echt heel dankbaar voor zijn.

Begin 2023. De coronacrisis is voorbij, maar de gevolgen zijn nog wel voelbaar. Gelukkig zien we een duidelijke opleving van het aantal boekingen. Voor de toekomst zijn we hoopvol en we blijven dus doorgaan met ons bestaande aanbod en nieuwe plannen.

En om nog even terug te komen op het vakantiegevoel: nee, dit werk voelt niet als vakantie. Maar op pad zijn met leuke, enthousiaste groepen, in een omgeving vol wilde dieren en planten, waar de lucht altijd zuiver is… dat vind ik wel héél mooi werk om te doen.

Hierbij bedanken we alle deelnemers van de afgelopen 10 jaar voor hun enthousiasme, inbreng, feedback en gezelligheid!

Tom en Sandra
Northern Pioneers