Wintersurvival en winterkamperen: een bivak maken met je tarp

Laat die sneeuwstorm maar komen!

Bij onze wintersurvival leren we je winterkamperen en een bivak maken met een tarp. Je kunt met een tarp op veel verschillende manieren een onderkomen bouwen. Bovendien sta je in direct contact met de natuur. Sla je ’s ochtends je ogen open, dan kijk je vanuit je slaapzak zo de betoverende witte winterwereld in.

Nou moet ik zeggen, zo idyllisch wakker worden lukt alleen als het rustig weer is. Maar wat als je een sneeuwstorm verwacht? Dan wil je liever niet dat je tarpje boven het maaiveld uitsteekt en de volle wind vangt.

👀 Mijn romantische beeld van winterkamperen toen ik er alleen nog van droomde.

Een van de survivaltechnieken die we tijdens onze wintersurvival-trainingen behandelen, is het in de sneeuw ingegraven bivak. Kort gezegd, een kuil die wordt afgedekt met een tarp. Voor mij valt zo’n bivak in de categorie noodshelters, hoewel je er langere tijd comfortabel in kunt verblijven. Afhankelijk van de tijd die rest tot het slechte weer arriveert, kun je een ‘luxe’ of minder luxe versie maken.

👀 Het winterbivak.

Hierna beschrijf ik stapsgewijs hoe je in de sneeuw met je tarp een ‘luxe’ bivak kunt maken. Als je een beetje doorwerkt kun je zo’n bivak in 1 à 1,5 uur bouwen.

Ter verduidelijking heb ik een ‘bouwtekening’ gemaakt. Aan het einde van dit artikel vind je bovendien een link naar een instructievideo die de volgende stappen verder verduidelijkt.

👀 Toms bouwtekening 🤔

Stap 1
Zoek een gebied met voldoende diepe sneeuw. Gebruik om de sneeuwdiepte te peilen je wandelstok (zonder tellers) op de grootste lengte of de sonde van je lawinedrie-eenheid.

Stap 2
Bepaal waar de ingang van je bivak moet komen. Kies de ingang altijd van de wind af om te voorkomen dat sneeuw je bivak wordt ingeblazen.

Stap 3
Span je tarp op het sneeuwoppervlak en steek hem op de hoeken vast met vier haringen. Als haringen gebruiken we houten sneeuwharingen. Haal vervolgens je tarp weg, maar laat de haringen zitten. Je hebt nu het vlak gemarkeerd waarbinnen je gaat graven.

👀 We gebruiken altijd houten haringen.

Tip
Bevestig je tarp als je hem even weglegt aan iets zwaars of een boom. Voor je het weet is hij weggewaaid.

Stap 4
Stel je tussen de hoekharingen een denkbeeldige lijn voor. Blijf overal waar je graaft circa 30 cm van deze lijn af. Zo houd je voldoende overlap om je tarp overheen te spannen.
Graaf je bivak in de vorm van een L. Het lange deel van de L wordt het liggedeelte, het korte deel de ingang.

👀 Bij een wintertocht is een lawineschep onmisbaar.

👉 Je kunt het beste beginnen met het liggedeelte. Als de storm sneller arriveert dan gedacht, heb je dat deel in elk geval klaar. Je kunt het dan snel afdekken, zodat je direct beschut bent.

Zorg dat het liggedeelte smaller is dan de lengte van je pulka (expeditieslee). De pulka komt namelijk op de sneeuwwanden te rusten, boven het gedeelte waar je ongeveer met je borst of middel gaat liggen. Zo kan de pulka de tarp ondersteunen. Je voorkomt daarmee dat de tarp onder het gewicht van de sneeuw kan doorzakken en de haringen lostrekt. Heb je geen pulka, gebruik dan een wandelstok of (niet scherpe) takken.

👀 De pulka heeft hier een mooie overlap met de wanden.

👉 Graaf zo diep dat je als je op je slaapmat zou zitten, je nog circa 20 cm ruimte boven je hoofd hebt. Dit is puur voor het comfort. Vind je het lekker om tijdens het aankleden steeds met je hoofd langs het bevroren tarpzeil te schuren, dan hoef je minder diep te graven 😉.

👉 Gooi de sneeuw die je weggraaft zoveel mogelijk rondom je bivak neer. Zo creëer je een extra muur tegen de wind.

Stap 5
Leg je pulka ondersteboven over de zijwand en binnenwand. Span de tarp tussen de 4 hoekharingen. Als het goed is overlappen de zijkanten van de tarp de wanden van je bivak met circa 30 cm.

Graaf rondom, langs de randen van de tarp smalle sleuven van circa 10 cm diep. Zorg dat elke sleuf over de gehele lengte voor circa de helft onder het tarpzeil loopt. Daarna kun je de tarp gaan afspannen met de overige haringen. Druk elke haring met de tarplus zo diep mogelijk in de sleuf. Zo zet je de rand van de tarp als het ware in een ronding over de wand vast. Als je alle haringen hebt aangebracht, gooi je de sleuven dicht met sneeuw. Door de zijkanten van de tarp op deze manier vast te zetten, voorkom je dat sneeuw via kieren naar binnen wordt geblazen.

👉 Een beetje stuifsneeuw via wat kiertjes kan in één nacht een aardig pak sneeuw in je bivak opleveren. Meestal waar je het niet wilt hebben, bijvoorbeeld op je slaapzak.

👀 Een van onze kampen boven de boomgrens.

Stap 6
Trek de haring op de hoekpunt waar je de ingang hebt gemaakt met de tarplus uit de sneeuw. Controleer of je redelijk comfortabel je bivak kunt binnenstappen. Zo niet, graaf de ingang dan nog wat verder uit. Of graaf trapjes naar binnen.

Als je binnen bent, kun je in de linkerwand een verticale ‘kastruimte’ uitgraven. Hierin plaats je je duffel met de spullen die je niet nodig hebt. Zo creëer je bewegingsruimte voor jezelf.

👀 Hier zie je dat de hoekpunt is losgemaakt voor instapruimte.
Je kijkt tegen de wand aan waarin je ‘kastruimte’ kunt uitgraven.

Stap 7
Richt je bivak in. Leg je zeiltje in het liggedeelte en daarop je slaapmat en je slaapzak.

Zet buiten een van je wandelstokken of een tak stevig in de sneeuw. Hang er een reflector aan. Zo voorkom je dat een verdwaalde sneeuwscooterbestuurder in slecht zicht over je tarp raast.

Stap 8
Bevestig een touw aan de hoeklus bij de ingang. Daarmee kun je bij het binnenstappen van je bivak de tarphoek mee naar binnen trekken. Binnen steek je de tarphoek met de haring in de grond. Zo creëer je een ‘deur’ die voorkomt dat sneeuw naar binnen waait. Vaak heb je circulerende wind. Daardoor kun je toch sneeuw via de ingang binnenkrijgen, ondanks dat die van de wind af is gekeerd. Eventueel kun je als extra je rugzak met regenhoes tegen de tarphoek plaatsen.

👀 Inkijk vanuit de ingang naar het slaapgedeelte.

Binnentemperatuur

Ik heb om het nut van dit type bivak te testen met de thermometer op mijn horloge meerdere keren de verschillen gecontroleerd tussen de buiten- en binnentemperatuur.
Gemiddeld is de temperatuur in het bivak 5 tot 7 graden Celsius hoger dan de buitentemperatuur.
Bovendien heb je geen last van de invloedrijke windchill (gevoelstemperatuur door de wind).

Tip
In een afgesloten ruimte veroorzaak je condens. Deze condens vriest ’s nachts aan het tarpzeil vast. Zodra de zon schijnt, treedt de dooi op en vallen er druppels van het zeil. Wikkel je slaapzak en andere spullen die niet nat mogen worden daarom in je grondzeil. Zo zijn ze beschermd tegen vocht en stap je ’s avonds in een droge slaapzak.

Tip
Laat tijdens een storm geen losse spullen in je bivak liggen. Stop alles – inclusief je kleding – in je rugzak of duffel. Schiet je tarp tijdens een storm los, dan loop je het risico dat losse voorwerpen wegwaaien. Je moet ook direct uit je bivak kunnen om je bivak te herstellen of om jezelf en je spullen eventueel snel te evacueren.

Dit artikel is een instructieonderdeel voor cursisten van onze wintersurvival-training.

Onze wintersurvival-training in Noorwegen biedt je de basiskennis die je nodig hebt om verantwoord een wintertrekking te maken. Je leert o.a. over wintersurvival-technieken, navigatie, veiligheidsaspecten en voeding. En je ontdekt tijdens deze training hoe je fysiek en mentaal op de kou reageert.

Lees hier meer over deze training.

Disclaimer
Deze techniek is door ons in de praktijk uitgevoerd, uitgetest en ervaren. De omstandigheden in de wildernis kunnen in werkelijkheid uitdagender en risicovoller zijn dan je op basis van een tekst of Youtube-filmpje zou verwachten. Het is aan te raden om, voordat je zelf in de wildernis op pad gaat, een training te volgen bij een erkende wildernisgids of survivalinstructeur.

👇 video